Wincenty Raczyński (ok. 1770-1831) i Anna Ergezel (ok. 1780-1847)

Akt ślubu Wincentego Raczyńskiego i Anny Ergezel

Wincenty i Anna z Ergezlów Raczyńscy to jedna z najbardziej ruchliwych i tajemniczych par. Pojawiają się po raz pierwszy w Folwarku Łowickim - w akcie ślubu z 7.02.1798 roku. Z uwagi na to, że jest to osiemnastowieczny akt łaciński, nie możemy się dowiedzieć z niego zbyt dużo. Wincenty, kawaler w wieku dwudziestu ośmiu lat określany jest mianem "famulus", czyli służący. Młodsza od niego o dziesięć lat Anna jest panną, najprawdopodobniej niepochodząca z Łowicza. Przynajmniej w tym czasie nie było w Łowiczu żadnych Ergezlów ani Hergezlów. Ich duże skupisko notuje się dopiero od 1865 roku w Pabianicach (par. św. Mateusza), a nieco wcześniej pojawia się małżeństwo w Dmosinie (kolonia Janów).

      Akt ślubu Karoliny Raczyńskiej i Franciszka Sydlarzewskiego

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Pierwsze odnalezione dziecko tej pary to urodzona w 1799 roku w Opatowicach Karolina, która 19.11.1817 r. w parafii Tarnawa wyszła za mąż za Franciszka Xawerego Sydlarzewskiego (s. Jakuba i Zofii). Para zamieszkała w miejscowości Krzelów, gdzie urodziło się jej czworo dzieci. Najstarsza córka Paulina Miarianna Sydlarzewska nie dożyła dorosłego wieku. Urodziła się w 1819 roku, a zmarła w 1822. Marcelli Józef Sydlarzewski przyszedł na świat w 1821 roku. Nieco więcej wiadomo o Paulinie Franciszce Józefie (1823-1848 r.). Ta przeniosła się do Włoszczowy, gdzie poślubiła Antoniego Marynowskiego (ur. 15.03.1825 r. Włoszczowa). Potem zamieszkali w Ludwinowie. Najmłodsze dziecko Sydlarzewskich - córka Justyna Józefa urodziła się w Krzelowie w 1825 roku. Przy okazji alegatów do aktu ślubu Karoliny Raczyńskiej i Franciszka Xawerego Sydlarzewskiego dowiadujemy się, że rodzice panny młodej mieszkali w 1817 roku w Rożnicy, gdzie Wincenty sprawował funkcję ekonoma. Sama zaś Karolina mieszkała w chwili ślubu u wuja Wincentego Grudzeńskiego.

Kolejne dziecko rodzi się ok. 1804 roku w Siemianicach (pow. kępiński). O jego istnieniu dowiadujemy się z dwóch zapowiedzi ślubu jakie miały miejsce 12 i 22 maja 1822 roku w Iwanowicach. Osiemnastoletnia córka Raczyńskich - Agnieszka ma wyjść za mąż za Franciszka Białeckiego z Krasieńca. Syn Szymona Białeckiego i Marianny Branickiej jest dużo starszy od narzeczonej (ur. ok. 1762 roku w Nowym Mieście). Jako strażnik Michałowieckiej Komory Celnej i szlachcic (o czym świadczy zapis "Urodzony") byłby zapewne dobrą partią, ale wydaje się, że małżeństwo nie doszło do skutku. Księgi notują tylko dwie zapowiedzi (a powinna być jeszcze trzecia i sam ślub). Nic też nie wiadomo o dzieciach tej pary.

Zapowiedź pierwsza ślubu Agnieszki Raczyńskiej i Franciszka Białeckiego

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Zapowiedź druga ślubu Agnieszki Raczyńskiej i Franciszka Białeckiego

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Zapowiedzi te przynoszą jednak dodatkowe informacje. Pierwsza jest taka, że Wincentego Raczyńskiego tytułuje się przedrostkiem "J. Pan", co mogłoby świadczyć o jego szlacheckim pochodzeniu. Raczyńscy to stare, szlacheckie nazwisko, jednak nie każdy Raczyński musiał należeć do tego rodu. Nazwisko pojawia się często jako oboczność innych nazwisk (np. Rak, Raczek), lub chłopskie nazwisko odmiejscowe. Druga istotna informacja jest taka, że w 1822 roku Wincenty i Anna mieszkali w Kozłowie przy swoim zięciu. Między rokiem ślubu, a zapowiedziami Agnieszki mijają 24 lata, co oznacza (przyjmując, że jak w wielu rodzinach dzieci rodziły się co dwa lata), że Wincenty i Anna mogli mieć w tym okresie nawet dwanaścioro dzieci. Do tej pory udało się ustalić informacje o dziewięciorgu. Z całą pewnością była jeszcze jedna córka, która zamieszkała z mężem w Kozłowie. Niestety, nie udało się znaleźć aktu ślubu tego zięcia z Kozłowa, u którego mieszkali Anna i Wincenty Raczyńscy. Natomiast  w Iwanowicach w spisie znajdujemy jeszcze Walentego, Kunegundę i Gertrudę Raczyńskich (urodzonych kolejno w roku 1800, 1803 i 1806). Brak stron z wymienionymi aktami nie pozwala jednak ustalić rodziców tych dzieci. W 1797 roku w Iwanowicach rodzi się też Petronella Raczyńska, córka Ignacego i Heleny Produszczonki. Oznacza to, że Raczyńscy byli w Iwanowicach jeszcze przed ślubem Wincentego i Anny w Kolegiacie Łowickiej.

Akt zgonu Anny Raczyńskiej

  Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Około 1806 roku rodzi się kolejna córka Wincentego i Anny - Anna. Miejsce urodzenia nie jest znane. O istnieniu dziewczyny dowiadujemy się z aktu zgonu sporządzonego w Sędziszowie. Anna zmarła 15.01.1866 roku. Nie wyszła za mąż mimo, że w chwili śmierci miała ok. 6o lat.

Akt urodzenia Marii Magdaleny Raczyńskiej

Skan pochodzi ze zbiorów FamilySearch (www.familysearch.org)

W późniejszym czasie rodzina przenosi się w okolice Częstochowy. W 1809 roku w Bobolicach, gdzie Wincenty pełni rolę ekonoma, rodzi się Maria Magdalena Raczyńska. Jest to córka Raczyńskich, która 13.11.1831 roku w Sędziszowie wyjdzie za mąż za Jana Chudzickiego (1807-1854 r.), dając początek naszej linii. Jan i Maria Chudziccy doczekali się licznego potomstwa: Józef (ur. 1832 r.), Aleksander (ur. 1834 r.), Aniela Karolina (ur. 1836 r.), Ludwik (ur. 1840 - zm. 1841 r.), Marianna (ur. 1842 r.), Stanisław (ur. 1844 - zm. 1846 r.), Michał (ur. 1846 r.) i Tomasz (ur. 1849 - zm. 1854 r.). Maria Magdalena Chudzicka zd. Raczyńska umiera 19.01.1865 roku w Sędziszowie, przeżywszy męża o 11 lat.

Akt urodzenia Wojciecha Józefa Raczyńskiego

Skan pochodzi ze zbiorów FamilySearch (www.familysearch.org)

W roku 1812 Raczyńscy mieszkają we wsi Tomiszowice, o czym dowiadujemy się z aktu urodzenia Wojciecha Józefa Raczyńskiego. Wincenty jest pisarzem prowentowym w tamtejszym majątku. Niegowskie akta wnoszą jednak jeszcze jedną, istotną informację. Potwierdzają szlacheckie pochodzenie Wincentego Raczyńskiego, o czym świadczy tytuł "Urodzony".

Akt urodzenia Franciszka Wojciecha Raczyńskiego

             Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy

                   (http://metryki.genbaza.pl/)

Między rokiem 1812, a 1815 Wincenty musiał zmienić posadę. 19.04.1815 roku w Rożnicy przybywa na świat kolejny syn, Franciszek Wojciech. Tu rodzą się także ich kolejne dzieci - Seweryna Marcjanna (ur. 8.01.1817 r.) i Filip Jakub Stanisław (ur. 30.04.1819 r.), Córka Józefa urodziła się 5.01.1825 roku w Kozłowie. 14.07.1847 roku wzięła ślub z Tomaszem Beno, urodzonym ok. 1816 r. w Nawarzycach synem Andrzeja Beno (organisty w Nawarzycach) i Tekli Dzidowskiej. Ekonomem w Rożnicy Wincenty musiał pozostawać przynajmniej do 1819 roku. Potem na chwilę znika z akt, by pojawić się znów w 1822 roku we wspomnianych już wcześniej zapowiedziach córki Agnieszki jako gospodarz w Kozłowie.

Akt urodzenia Seweryny Marcjanny Raczyńskiej

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Prawdopodobnie Wincenty i Anna mieli więcej dzieci jednak brak dostępu do akt w niektórych miejscowościach oraz skromna ilość danych zawarta w dokumentach utrudnia poszukiwanie i identyfikację. Częste zmiany miejsca pobytu Raczyńskich powodowały, że sąsiedzi nie umieli zbyt wiele o nich powiedzieć. Wincenty Raczyński zmarł w Pawłowicach w 7.01.1831 roku. W akcie nie ma informacji o jego rodzicach ani miejscu urodzenia, chociaż w dokumentach z tego okresu w parafii Sędziszów (do której należały Pawłowice) takie informacje

        Akt urodzenia Filipa Jakuba Stanisława Raczyńskiego

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

często były notowane. W różnych aktach z okresu sędziszowskiego zapisany jest jako ekonom w Rożnicy, potem wiadomo, że przebywał w Kozłowie ale w akcie zgonu figuruje jako ekonom w Pawłowicach. Zapewne otrzymanie posady było przyczyną jego wyprowadzki z Kozłowa gdzie spędził kilka lat. Żona przeżyła męża. Po jego śmierci przeniosła się z Pawłowic do Sędziszowa, gdzie zmarła. Zgłaszający zgon zięć Anny Raczyńskiej zd. Hergezel Jan Chudzicki nie znał imion jej rodziców. We wcześniejszych aktach nazwisko panieńskie było wielokrotnie przeinaczane. Anna zmarła 9.10.1847 roku w Sędziszowie jako komornica. Dysponujemy wprawdzie tylko przybliżonymi danymi narodzin obojga, ale z wyliczeń tych wynika, że żyli nieco ponad 60 lat.

Akt zgonu Wincentego Raczyńskiego

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Akt zgonu Anny Raczyńskiej zd. Ergezel

       Skan pochodzi ze zbiorów Gen.Bazy (http://metryki.genbaza.pl/)

Z uwagi na dużą ruchliwość Wincentego  Raczyńskiego, warto spróbować prześledzić szlak jego wędrówki.

Mapa podróży Wincentego Raczyńskiego

 Kalendarium na podstawie ustalonych danych:

1798 - Folwark Łowicki (funkcja służącego)
1799 - Opatowice (funkcja nieznana)
1804 - Siemienice (funkcja nieznana)
1809 - Bobolice (ekonom)
1812 - Tomaszowice (pisarz prowentowy)
1815-1819 - Rożnica (ekonom)
1822-1825 - Kozłów (gospodarz - zamieszkujący u zięcia)  
1831 - Pawłowice (ekonom)



Nadal pozostaje otwartą kwestia pochodzenia i przynależności herbowej Wincentego Raczyńskiego (istnieją bowiem Raczyńscy h. Nałęcz i Raczyńscy h. Jastrzębiec). Z całą pewnością był on osobą wykształconą o czym świadczą pełnione przez niego funkcje, a przede wszystkim własnoręczne podpisy w dokumentach.

Podpis Wincentego Raczyńskiego (1822 r.)