Łodzińscy

Akt urodzenia Leona Leopolda Łodzińskiego par. NMP i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu 1900/72 str. 518

Akt urodzenia Teofili Cecylii Łodzińskiej par. NMP i św. Jana Chrzciciela w Przemyślu 1907/51 str. 676

Józef Tomkiewicz i Marianna Topor

 

Akt zgonu Marianny Tomkiewicz zd. Topor par. Stara Wieś 1907/62

Pieczęć parafii jasienickiej - 1891 r.

Józef Szuba i Katarzyna Tomkiewicz

 

Akt urodzenia Marianny Szuby par. Jasienica Rosielna 1891/46 str. 34

Jan Tomkiewicz i Marianna Gerlach

Los połączył Wawrzyńca Gerlacha z Tomkiewiczami po raz drugi dnia 5 lutego 1894 roku za sprawą ślubu Jana Tomkiewicza i Marianny Gerlach.

Akt urodzenia Franciszki Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1892/10 str. 

Akt zgonu Piotra Tomkiewicza
par. Jasienica Rosielna 1892/18 str. 42. 
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Akt zgonu Anny Tomkiewicz zd. Krupa 

par. Jasienica Rosielna 1893/34 str. 49.

(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Akt ślubu Jana Tomkiewicza i Marianny Gerlach par. Jasienica Rosielna 1894/3 str. 22.

Akt urodzenia Józefa Tomkiewicza par. Jasienia Rosielna 1895/15 str. 

Akt urodzenia Anieli Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1897/43 str. 217.

Akt urodzenia Rozalii Tomkiewicz
par. Jasienica Rosielna 1900/12 str. 2.
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Akt urodzenia Zofii Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1902/53 str. 9.

Akt zgonu Zofii Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1902/35 str.

Akt urodzenia Władysława Tomkiewicza par. Jasienica Rosielna 1903/63 str. 11.

Akt urodzenia Zofii Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1906/22 str. 4.

Akt zgonu Zofii Tomkiewicz par. Jasienica Rosielna 1906/16 str. 41.

Wojciech Tomkiewicz i Krystyna Gerlach

Wojciech Tomkiewicz, syn Józefa Tomkiewicza i Anny zd. Topor, oraz Krystyna Gerlach, córka Wawrzyńca Gerlacha i Franciszki Leśniak, pobrali się przed 1885 rokiem. Krystyna pochodziła z Jasienicy, a Wojciech ze Starej Wsi. Obie rodziny posiadały ziemię i w dokumentach opisani są jako rolnicy. Ich potomkowie urodzeni w Starej Wsi koło Brzozowa to Jakub, Leon, Marianna, Anna, Stanisław i Andrzej. Rodzina występuje pod adresem Stara Wieś dom nr 245 (dom rodziców Wojciecha) i Stara Wieś dom nr 456. 

Potomkowie Wojciecha i Krystyny

Akt zgonu Jakuba Tomkiewicza par. Stara Wieś 1890/31 str. 25
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Najstarszy znany to Jakub Tomkiewicz urodzony ok. 1885 roku. Informacje o nim pochodzą z aktu zgonu z 28 lipca 1890 r. W chwili śmierci miał pięć lat, a jako przyczynę zgonu wpisano "morbili" czyli odrę - powszechną wówczas i groźną chorobę zakaźną wieku dziecięcego. Zdarzenie miało miejsce w Starej Wsi w domu nr 245. Chłopca pochowano  po dwóch dniach. 

Akt zgonu Leona Tomkiewicza par. Stara Wieś 1890/10 str. 23
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

W tym samym roku, ale dnia 6 marca zmarł na tyfus młodszy, dwuletni brat Jakuba, Leon, urodzony 25 lutego 1888 roku. Jego również pochowano w dwa dni po śmierci. Widać więc, że rok 1890 był wyjątkowo niepomyślny dla Wojciecha i Krystyny, choć nie odbiegał zbytnio od średniej dla całej parafii. Zmarło wówczas 56 osób, a z Tomkiewiczów jedynie Leon i Jakub. 

Akt urodzenia Marianny Tomkiewicz par. Stara Wieś 1891/38 str. 33
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Za to rok 1891, rekordowy pod względem zgonów w parafii (80 osób), dla Tomkiewiczów okazał się nowym początkiem. Po śmierci dwóch starszych dzieci, na świat przyszła Marianna Tomkiewicz. 31 maja 1891 roku rodzina mieszka już pod nowym adresem - Stara Wieś 465. Na chrzcie, który odbył się 1 czerwca 1891 roku obecni byli Wojciech Macios i Anna, żona Wojciecha Tomkiewicza. Z późniejszego dopisku na akcie można wywnioskować, że Marianna Tomkiewicz poślubiła jakiegoś Wójcika. 

Akt urodzenia Anny Tomkiewicz par. Stara Wieś 1893/76 str. 71
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Po niej na świat przyszła Anna Tomkiewicz (19.12.1893 r.). Dziewczynka ta jest jedyną Anną Tomkiewicz urodzoną w Starej Wsi w latach 1890 - 1909. Także w pobliskim Brzozowie, Przysietnicy, Humniskach, Golcowej, Jasienicy Rosielnej, Jesionowie, Izdebkach, Jabłonicy Polskiej, Domaradzu, Komborni, Haczowie, Jaćmierzu, Wesołej, Hłudnie, Dydni, Lutczy, Krasnej, Czarnorzekach, Jabłonicy Ruskiej, Korczynie, Nozdrzu, ani w parafiach rzymsko, ani grekokatolickich nie ma innej Anny Tomkiewicz. 

Wiemy że w Krakowie na cmentarzu Rakowickim w grobie kw. LXXXIV rz. 12 m. 11, leży Anna Trębacz zd. Tomkiewicz urodzona w Starej Wsi w 1893 roku. Wraz z nią pochowana jest jej synowa, Alicja Trębacz zd. Łodzińska (1929 - 1980) oraz matka synowej, Maria Łodzińska zd. Piotrowska (1898 - 1979). Z przekazów rodzinnych wiadomo, że ojciec Anny, Tomkiewicz poślubił Gerlachównę i że małżeństwo to odbyło się wbrew woli ojca panny młodej, który córkę wyrzucił z domu i pozbawił majątku. Tomkiewicz miał jednak swój grunt i zbytnio się tym nie przejął. Młodą żonę zabrał do siebie i razem gospodarzyli aż do jego śmierci. Zmarł młodo, więc całym majątkiem przez wiele lat zarządzała żona. Nie tylko zarządzała, ale również pracowała na nim, wykonując nawet typowo męskie zajęcia. Na starość wpadła w alkoholizm i zmarła na sutek zatrucia - po pomyleniu w nocy butelki alkoholu (którą ukrywała w różnych skrytkach w całym domu) z jakimś środkiem chemicznym do czyszczenia. Tyle wiadomo z rodzinnej opowieści. 

Teoretycznie wszystko pasuje. W Starej Wsi i parafiach sąsiednich są tylko dwa małżeństwa kobiet z Gerlachów / Gierlachów z mężczyznami z Tomkiewiczów. Jan Tomkiewicz i Marianna Gerlach / Gierlach oraz Wojciech Tomkiewicz i Krystyna Gerlach. Obie kobiety są córkami Wawrzyńca Gerlacha i Franciszki z Leśniaków, mieszkających w Jasienicy (par. Jasienica Rosielna). Jan i Marianna pozostają w Jasienicy (na ich ślubie obecny jest ojciec, udzielający córce zgody na zawarcie małżeństwa). Natomiast ślub Wojciecha i Krystyny musiał się odbyć wcześniej, zapewne przed 1885 rokiem (urodzenie Jakuba Tomkiewicza), jednak wszystkie znane dzieci pary rodzą się u umierają w Starej Wsi, a więc Krystyna Gerlach opuściła rodzinną Jasienicę.

Niby wszystko pasuje, a jednak pojawiają się pewne rozbieżności. Pierwsza to dzień urodzenia. Nagrobek krakowski to 14 grudnia 1893, zaś w akcie urodzenie i chrzest to 19 grudnia 1893. Takie nieścisłości zdarzają się często. Jednak na akcie urodzenia Anny odnajdujemy późniejszy dopisek "cop. c. Leń Józef" i "+ 11.X.1943". Czy to oznacza, że Anna poślubiła Józefa Lenia i zmarła 11 października 1943 roku? Jeśli tak, oznacza to, że Anna pochowana w Krakowie 4 lutego 1952 roku to inna osoba niż Anna urodzona w Starej Wsi 19 grudnia 1893 roku. Tylko jak w takim razie wytłumaczyć brak właściwej Anny i to, że poza jednym dopiskiem właściwie wszystko się zgadza? Może to dopisek jest błędny. Powstał wszak dużo później niż sam akt. Póki co sprawa jest otwarta i bez przyjrzenia się bliżej krakowskim aktom Anny Trębacz zd. Tomkiewicz, pozostanie jedną z zagadek do wyjaśnienia. 

Akt urodzenia Stanisława Tomkiewicza par. Stara Wieś 1896/60 str. 143
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Tymczasem warto wrócić do pozostałych potomków Wojciecha i Krystyny Tomkiewiczów. Dnia 10 października 1896 roku na świat przychodzi Stanisław Tomkiewicz. Podobnie jak Anna i najmłodszy Andrzej, rodzi się w domu pod numerem 456. Jak pamiętamy, Marianna Tomkiewicz urodziła się w domu nr 465, jednak ta liczba występuje tylko w jej akcie urodzenia i więcej nie powtarza się, podczas gdy 456 występuje w trzech kolejnych aktach urodzeń. Niewykluczone więc, że w tym pierwszym zapisujący (lub sami mieszkańcy) przestawili kolejność cyfr. Może dlatego, że 1891 to był ich pierwszy rok pod nowym adresem, a za sobą, w krótkim czasie, mieli doświadczenia śmierci dwóch synów i narodzin córki.  Po czymś takim człowiek może być nieco skołowany.  

Akt urodzenia Andrzeja Tomkiewicza par. Stara Wieś 1899/72 str. 233
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Wspomniany wcześniej Andrzej Tomkiewicz, najmłodszy syn (28 listopada 1899 r.) jest nieco lepiej poznany dzięki dopiskom na akcie urodzenia, a ponadto w pamięci rodziny zachowała się informacja, że Anna Trębacz zd. Tomkiewicz miała brata Andrzeja, a ten troje dzieci, syna Jana, i dwie córki (jedną o imieniu Maria). Z dopisków na akcie urodzenia dowiadujemy się, że 26 października 1927 roku poślubił Marię zd. Jawor, a zmarł w Starej Wsi 21 lipca 1977 roku. 

W kręgu krewnych i przyjaciół

Krąg towarzyski Wojciecha i jego żony nie wydaje się zbyt duży. Rodzicami chrzestnymi kolejnych dzieci jest zaledwie kilka tych samych osób. Wojciech i Igancy Macioś, Anna, żona Wojciecha Tomkiewicza, Marianna, żona Józefa Mazura i Marianna, żona Jana Tomkiewicza z Jasienicy. 

Wojciechów Maciosów było w tym czasie w Starej Wsi dwóch. Pierwszy to ur. ok. 1862 zamieszkały w domu nr 360 syn Macieja Maciosa i Wiktorii Maź. Mąż Anny zd. Bargieł i ojciec Bronisławy, Anieli Marianny, Marianny, Anny, Bronisławy i Ludwika. Wśród chrzestnych jego dzieci znajdziemy również Mariannę Mazur, żonę Józefa. Drugi Wojciech, to syn Józefa Maciosa i Anny Piątek. Mieszkał w Starej Wsi pod numerem 87. Żona Wojciecha to Balbina Maź. Znane są też jego dzieci o imionach Jan, Stanisław i Marianna, które zmarły przed ukończeniem pierwszego roku życia. Natomiast Ignacy Macios to mąż Marianny Skarbek, urodzony ok. 1870 r. syn Józefa Maciosa i Anny Piątek, a więc brat Wojciecha. Mieszkał wraz z żoną i dziećmi: Stefanią, Władysławem, Zofią, Stanisławem i Weroniką w domu pod numerem 87, a więc wraz z rodziną brata. Balbina Macios zd. Maź, żona Władysława to jedna z chrzestnych dzieci Ignacego. 

Rodzina Mazurów z domu nr 88, to także krewni Maciosów. Józef Mazur, syn Franciszka Mazura i Katarzyny Duplagi poślubił Mariannę z Maciosów, siostrę Wojciecha, córkę Macieja Maciosa i Wiktorii Maź. Ich dzieci to Ignacy, Stanisław, Zofia, Franciszek i Marianna. Ignacy i Zofia zmarli w niemowlęctwie, a ich imiona nadano kolejnym, urodzonym dzieciom, a więc razem było ich siedmioro. W kręgu kontaktów obu rodzin pozostawała też Marianna Bargieł zd. Maź, żona zmarłego w 1892 roku Michała Bargieła. Zajmowali sąsiedni dom nr 85. 

Nie udało się na razie ustalić szczegółów na temat Anny, żony Wojciecha Tomkiewicza. Natomiast Marianna, żona Jana Tomkiewicza, to Marianna Gerlach, siostra Krystyny. 

Zofia Tomkiewicz primo voto Walczak

 

Akt urodzenia Józefa Walczaka - 6.03.1890

Aniela Walczak - akt urodzenia 31.12.1891 str. 46

Akt urodzenia Józefy Walczak - 25 września 1893 str. 9.

Akt zgonu Józefy Walczak par. Jasienica Rosielna 1894/14 str. 33.

Akt urodzenia Józefy Walczak - 12 kwietnia 1895 r. - str. 43

Walenty Walczak - akt zgonu 7 maja 1895 str. 74

Marcin Śmiałowski i Zofia Walczak - ślub 28 listopada 1895 str. 65

Józefa Walczak - akt zgonu 10 maja 1896 str. 113

Akt urodzenia Stanisławy Śmiałowskiej par. Jasienica Rosielna 1903/60 str. 10.

Akt ślubu Stefana Śnieżka i Marianny Wlaczak 1905/9 str. 36

Wawrzyniec Gerlach (ok. 1816 - 1898) i Franciszka Leśniak (ok. 1828 - 1891)

Akt zgonu Wawrzyńca Gerlacha
par. Jasienica Rosielna 1898/33
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Zagrodnik z Jasienicy Jasielnej, Wawrzyniec Gerlach dożył sędziwego wieku. W jego akcie zgonu z 1 listopada 1898 roku zanotowano, że zmarł ze starości (marasmus senilis), mając 82 lata. Nie było wielu zmarłych w tym miesiącu w Jasienicy. Pięćdziesięcioośmioletni Walenty Kościołek oraz Jan Masłyk (33 i 2/3 roku) na zapalenie jelit. Trzeba przyznać, że księgi zgonów z tego okresu, ostatniej dekady XIX w., prowadzone były w Jasienicy bardzo starannie, z uwzględnieniem przyczyn zgonów. Wynika z nich, że mieszkańcy często potrafili dożywać wieku ponad 70 lat, ale Wawrzyniec Gerlach i tak wyróżniał się długością życia. Mieszkał w domu pod numerem 167, od siedmiu lat już jako wdowiec po Franciszce Leśniak, która zmarła na astmę 4 lutego 1891 roku. Wawrzyniec był starszy. Przyszedł na świat ok. 1816 roku, podczas gdy Franciszka urodziła się ok. roku 1828.

Akt zgonu Franciszki z Leśniaków Gerlach
par. Jasienica Rosielna 1891/5 str. 75
(źródło fot. szukajwarchiwach.gov.pl)

Wstępnych informacji o nich i ich potomkach dostarczyły akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Jasienicy Rosielnej, przechowywane obecnie przez sanocki oddział Archiwum Państwowego w Rzeszowie. Archiwum posiada jednak jedynie księgi urodzeń, małżeństw i zgonów w lat 1890-1917. Dokumenty wcześniejsze wymagają przejrzenia. Spotykamy dwie formy zapisu nazwiska - Gerlach i Gierlach. Badacze przyjmują, iż nazwiska Gerlach i Gierlach (oraz inne niemieckobrzmiące nazwiska z Jasienicy) wskazują, że ludzi je noszących zaliczyć należy do tzw. Głuchoniemców. Są to całkowicie spolszczeni potomkowie dawnych kolonistów saksońskich, sprowadzonych najprawdopodobniej przez Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego w calu umocnienia wschodnich granic Rzeczpospolitej. Zachowali oni jeszcze do wieku XVIII (a w niektórych regionach i dłużej) odrębność stroju, obyczajów i języka. Opisywani przez etnografów dziewiętnastowiecznych jako lud rosły, silny, niezbyt urodziwy, ale zdyscyplinowany i uczciwy, mówiący po polsku ale zachowujący silne wpływy języka niemieckiego, jednak bez zdolności rozumienia tego języka (stąd "głucho"). Zajmujący się chętnie tkactwem (stąd nazwa jednego z ważniejszych nazw regionu - Krosno). Wart przeczytania jest artykuł na temat Głuchoniemców p. Jacka Stachiewicza "Skarbach Podkarpackich" nr 6 (25) 2010 listoapd-grudzień, str. 32-35.

Potomkowie Wawrzyńca i Krystyny

Puki co, znamy dwie córki Wawrzyńca Gerlacha i Franciszki Leśniak - Krystynę i Mariannę. Co ciekawe, obie wyszły za Tomkiewiczów, jednak nie byli to bracia. Wojciech Tomkiewicz - mąż Krystyny był synem Józefa Tomkiewicza i Marianny zd. Topór, natomiast mąż Marianny - Jan, synem Józefa Tomkiewicza i Rozalii ze Śnieżków. Krystyna wraz z mężem osiadła w Starej Wsi, natomiast potomkowie Marianny i Jana zostali w Jasienicy. Poniżej wykres przedstawiający znanych potomków Wawrzyńca Gerlacha i Franciszki z Leśniaków. W większej rozdzielczości dostępny tutaj.

Potomkowie Wawrzyńca Gerlacha i Franciszki Leśniak z Jasienicy

(źródło fot. google.com/maps)

Jasienica Rosielna (znana dawniej po prostu jako Jasienica) oddalona jest od Starej Wsi o ok. 8 km. Niecałe dwie godziny pieszo.